Het ongrijpbare licht is vaak een lastig onderwerp voor stylisten, interieurontwerpers of interieurarchitecten. Het is dé reden waarom Annelies Valentijn acht jaar geleden de Lichtschool oprichtte. Daar helpt ze de deelnemers met praktische tips tot een goed ontwerp te komen. ‘Je moet denken in licht en niet in armaturen.’
Aan de manier waarop Annelies Valentijn over licht praat, hoor je haar enthousiasme af. Ze studeerde interieurarchitectuur aan de Kunstacademie in Rotterdam en richtte daarna haar eigen bureau Studio Valentijn op. Nadat ze daarnaast ook als freelancer bij een bedrijf terechtkwam dat zich enkel bezighoudt met lichtontwerp bleek ze haar roeping te hebben gevonden.
‘Ruimte, kleur en beleving komen allemaal bij elkaar. Dat is wat licht zo interessant maakt’, vertelt Valentijn. ‘Licht heeft een immens effect op een ruimte. Je kan een interieur nog zo mooi bedenken, als het licht niet klopt, voelt de ruimte niet prettig aan. Dat heeft onder andere met de toegepaste kleuren en materialen te maken. Je kan geen lichtontwerp maken zonder dat je weet welke materialen je toepast.’
‘Licht is iets magisch. Het kan je betoveren omdat het ongrijpbaar is. Maar het zorgt er ook voor dat ruimtes een eenheid vormen. Wanneer je niet de skills hebt om licht om te zetten naar iets goeds, kan het heel erg mislukken, bijvoorbeeld als je de verkeerde lichtkleur of niet de juiste spotjes of dimmers gebruikt.’
‘Je moet de juiste accenten op de juiste plek leggen. Dat is wat ik zo mooi vind. Als je kijkt naar licht dat uit een armatuur komt: wat schijnt het aan, wat je kun je ermee bereiken? Dat is voor mij het magische om dat om te zetten in een lichtconcept’, besluit ze. ‘Je moet denken in licht en niet in armaturen.’
Meer kennis nodig
Toen Valentijn bij het in lichtontwerp gespecialiseerde bedrijf werkte, viel het haar op dat die kennis vaak onvoldoende aanwezig is. Externe stylisten, interieurontwerpers en interieurarchitecten legden Valentijn en haar collega’s hun lichtontwerpen voor, die zij dan waar nodig mocht verbeteren. ‘Zo viel het me op dat er onvoldoende kennis van licht is bij ontwerpers. Ook omdat ik steeds dezelfde vragen kreeg. ‘Heb ik wel voldoende licht?’ ‘Wat moet ik doen met spotjes voor een raam?’ Toen besefte ik me dat meer opleiding en educatie nodig is. Zo ontstond het idee voor de Lichtschool.’
Het is niet gek dat deze specifieke kennis ontbreekt, zegt ze er direct achteraan, licht maakt vaak maar een klein deel uit van de interieuropleiding. ‘Je moet dat daarom echt aanleren. We kunnen allemaal een mooie lamp voor boven de tafel vinden, maar hoe straalt dat licht? Welk licht komt eruit? Hoe is de reflectie? Je hebt heel veel meer randvoorwaarden nodig.’
‘Dat is ook wat er vaak fout gaat in een winkel. Je moet niet alleen kijken naar het jasje. Eerst kijk je naar de functie, naar waar de lamp komt hangen en wat het beoogde effect is. Pas dan kies je het armatuur.’
‘Het is raadzaam dat interieurontwerpers beseffen dat een goed lichtplan al in het voortraject wordt meegenomen. Dan kun je licht nog op de juiste plek krijgen. Als je pas aan een lichtplan begint als het ontwerp al af is, kun je nog enkel armaturen uitkiezen. En die noodzaak gaan we meer zien nu we domotica steeds meer terug in particuliere bouw. Dat is een pakket waar van tevoren over nagedacht moet worden.’
De Lichtschool
Voor wie dat nog wil leren is er de Lichtschool, waar Valentijn met mede-docent Arno Kok op een praktijkgerichte en hands-on wijze haar kennis over licht overbrengt. ‘Acht jaar geleden begonnen we met cursussen op locatie. Je moet licht kunnen zien. Dat we daarvoor de showroom en trainingsruimtes van verlichtingsmerken mochten gebruiken is dan een meerwaarde.’
In coronatijd is dat uitgegroeid tot een online aanbod. Nu volgen er jaarlijks zo’n 200 tot 300 geïnteresseerden deze onlinetraining. Voor wie nog meer verdieping wil verzorgt Valentijn ook nog zes à zeven dagen per jaar een live training. Ook verzorgt de Lichtschool in-company trainingen voor bijvoorbeeld winkelpersoneel.
‘De deelnemers zijn vooral interieurontwerpers die net van hun opleiding komen of tot drie jaar zelfstandig bezig zijn. Een andere doelgroep zijn de interieurarchitecten die al meerdere jaren werkervaring hebben die verdieping zoeken. De derde groep zijn woonwinkels en keukenspeciaalzaken die liefst een op maat gemaakte in-company training willen. In winkels gaat het namelijk steeds meer om de totaalbeleving. Het gaat niet meer om het verkopen van een losse lamp, klanten komen voor het totale plaatje.
‘Het doel van onze trainingen is altijd dat nadat je deze hebt gevolgd je een goed doordacht lichtplan voor een lege plattegrond kunt maken. Dat je de afstand tot het plafond en de wand snapt, dat je weet wat te doen met ruimtes die weinig licht krijgen. Super praktisch is het’, zegt Valentijn.
‘Je leert ook dat je niet alleen tweedimensionaal naar een tekening moet kijken. Je staat namelijk ook in de ruimte en moet dus ook verticaal plannen leren maken; hoog, midden en laag. De meeste verlichting zit in de middelste zone. In deze zone zitten de meeste ‘makkelijke’ armaturen zoals een hanglamp, wandlamp of tafellamp. Maar verlichting aan het plafond of juist heel laag vinden de meeste mensen heel lastig. Terwijl dat er juist voor zorgt dat licht danst door de ruimte heen.’
Verder komen de praktische do’s & don’ts ter sprake. ‘De training bestaat uit een serie videomodules waarin we veel voorkomende fouten laten zien en ook hoe het wel moet. Verder krijgen de deelnemers ook technische uitleg, hoe dimmers werken bijvoorbeeld. Ook leren we je hoe je een offerte voor een lichtplan maakt. Wat zet je op de offerte? Wat omschrijf je? Wat zit in je aanbod en wat niet? Heel praktisch allemaal.’
Valentijn beoordeelt zelf de opdrachten die de deelnemers tijdens de training maken. ‘Ze zijn altijd heel blij dat ze de cursus hebben gevolgd. Ze staan veel zelfverzekerder in de schoenen en zijn nu een sparringpartner voor de installateur of aannemer.’ Het biedt bovendien toegevoegde waarde voor hun vakgebied, sluit Valentijn af. ‘Uiteindelijk kun je ook meer omzet halen als je een doordacht lichtplan kan aanbieden als interieurprofessional.’